Ο όρος νοητική υστέρηση χαρακτηρίζει τα άτομα που παρουσιάζουν χαμηλότερο από το μέσο όρο νοητικό επίπεδο και έκπτωση της προσαρμοστικής λειτουργίας. Εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής περιόδου και η έναρξη αυτών των προβλημάτων εμφανίζεται πριν την ηλικία των 18 ετών. Τα άτομα με νοητική υστέρηση αποτελούν μια ανομοιογενή ομάδα ως προς την αιτιολογία, το επίπεδο νοητικής λειτουργίας, τα αίτια, τα συνοδά προβλήματα. Υπάρχουν άτομα που καταφέρνουν να γίνουν αυτόνομοι πολίτες και άλλα που χρειάζονται συνεχή υποστήριξη για όλη τους τη ζωή.

Ένας γονιός που έχει ένα παιδί με νοητική υστέρηση σίγουρα έχει ένα δύσκολο δρόμο να διανύσει. Ο γονιός χρειάζεται συνεχώς να επαναπροσδιορίζει τις προσδοκίες του, τους στόχους που θέτει για το παιδί, την στήριξη που απαιτείται ανάλογα με την εξέλιξη του. Τους περισσότερους γονείς τους απασχολεί η εκπαίδευση των παιδιών και η βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας. Σημαντικό είναι όμως πως για τα άτομα με νοητική υστέρηση η εκπαίδευση δεν πρέπει να αποσκοπεί μόνο στην ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων αλλά και στην βελτίωση δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και καθημερινών αναγκών και στην ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία. Επίσης, ένα σημαντικό θέμα το οποίο έχει να αντιμετωπίσει ο γονιός είναι η στάση αρκετών ατόμων στη σημερινή κοινωνία απέναντι στη διαφορετικότητα και ειδικότερα στα άτομα με νοητική αναπηρία. Ο γονιός είναι αυτός που χρειάζεται να είναι όχι μόνο φροντιστής, δάσκαλος, αρωγός αλλά και υπερασπιστής και συνήγορος του παιδιού του.

Τι χρειάζεται να κάνει ένας γονιός με ένα παιδί με νοητική υστέρηση για να ανταποκριθεί σε αυτούς τους διαφορετικούς ρόλους;

• Είναι ωφέλιμο να επεξεργάζεται τα δύσκολα συναισθήματα που απορρέουν από το μεγάλωμα ενός παιδιού με νοητική υστέρηση και να έχει ένα καλό υποστηρικτικό σύστημα.
• Χρειάζεται να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες και τους ειδικούς που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί του αλλά και τον ίδιο ώστε να μπορεί να συμμετέχει αποτελεσματικά σε κάθε είδους παρέμβαση.
• Όπως με όλα τα παιδιά, ο γονιός χρειάζεται να θέτει τα όρια και να είναι σαφής στο ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι, στο ποιοι είναι οι κανόνες και ποιες είναι οι επιπτώσεις κάθε συμπεριφοράς.
• Απαραίτητο είναι να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία να εκπαιδεύει και να μαθαίνει στο παιδί καινούρια πράγματα αλλά και να ενισχύει τις δεξιότητες που αναπτύσσει σε άλλα πλαίσια πχ σχολείο, κέντρο απασχόλησης, κα.
• Σημαντικό είναι το παιδί να μην έχει το ρόλο του «ανήμπορου» στο σπίτι αλλά ο γονιός να το βοηθάει να αναλαμβάνει κάποιες ευθύνες και να συμμετέχει όσο το δυνατό γίνεται στις υποχρεώσεις του σπιτιού.
• Είναι καλό ο γονιός να δίνει την ευκαιρία στο παιδί για κοινωνική συναναστροφή με αδέλφια, συγγενείς και άλλα παιδιά και για συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Σε μια κοινωνία που δυσκολεύεται να εντάξει άτομα με αναπηρίες, ο γονιός πρέπει να αναλάβει το ρόλο του υποστηρικτή, να ευαισθητοποιεί τον κόσμο που δε γνωρίζει τι είναι η νοητική υστέρηση και να διεκδικεί την ένταξη του παιδιού του στην κοινωνία.

Ο ρόλος ενός γονιού με παιδί με νοητική αναπηρία δύσκολος και πολύπλοκος αλλά ιδιαίτερα σημαντικός για να βοηθήσει το παιδί να εκπληρώσει τις δυνατότητές του και να διεκδικήσει τη θέση του στην κοινωνία.